علت سیل ترسناک تابستانه در ایران؛ باران تا چه زمانی ادامه دارد؟ - وبلاگ غزل

به گزارش وبلاگ غزل، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه اقلیم شناسی ضمن شرح درباره دلیل بارش های سنگین در تابستان گفت: این پدیده بار ها در کشور ما اتفاق افتاده است منتها پدیده هرساله نیست و، چون مردم و حتی مدیریت کشور هم به این اتفاق عادت ندارند آمادگی لازم را هم ندارند.

به گزارش همشهری آنلاین؛ در هفته ای که گذشت شاهد وقوع سیل در بسیاری از شهر های ایران بودیم. شدیدترین آن ها وقوع سیل در استهبان فارس در اول مرداد بود که متاسفانه در این حادثه 22 نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند. این بارش ها در بسیاری از منطقه ها ایران از جمله کرمان ادامه پیدا کرد و سبب مسدود شدن محور های مواصلاتی و آسیب به زیرساخت ها شد، اما خوشبختانه در منطقه ها دیگر تلفات جانی گزارش نشد. در روز های گذشته سازمان هواشناسی کشور درباره وقوع سیل در کشور هشدار نارنجی رنگ خاطرنشان کرد و از مردم خواست از نزدیک شدن به مسیل ها و رودخانه های فصلی جداً خودداری نمایند.

چهارشنبه 5 مرداد سازمان هواشناسی با صدور هشدار نارنجی رنگ از بالا آمدن آب رودخانه ها، آبگرفتگی معابر و جاری شدن روان آب در مسیل ها در استان تهران اطلاع داد و پیرو این خبر حامد یزدی مهر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری تهران از مردم خواست در این روز ها از نزدیک شدن به رودخانه ها و مسیل ها جداً خودداری نمایند.

طبق پیش بینی سازمان هواشناسی اواخر شامگاه چهارشنبه و بامداد امروز پنج شنبه (6 مرداد) شاهد بارش شدید باران در نقاط مختلف استان تهران بودیم. منطقه کن امامزاده داود و شهرستان های پردیس، دماوند، شمیرانات، ملارد و پاکدشت نیز دچار سیلاب و آبگرفتگی شدید شدند.

با توجه به پیش بینی های سازمان هواشناسی کشور مبنی بر احتمال بالا آمدن رودخانه ها، آبگرفتگی معابر، جاری شدن روان آب در مسیل ها و احتمال برخورد صاعقه تا روز دوشنبه (10 مرداد)، جمعیت هلال احمر عصر امروز با ارسال پیامکی از هموطنان خواست از حضور و قرار گرفتن در حریم رودخانه ها، مسیل ها و نقاط کوهستانی پرهیز نمایند.

در تصاویر و فیلم هایی که در روز های اخیر در فضای مجازی منتشر شد نکته ای به چشم می آمد که نباید به راحتی از کنار آن گذشت و آن نحوه برخورد مردم با حوادثی از این دست است؛ این که هشدار ها را جدی نمی گیرند و با سهل انگاری جان خود و دیگران را به خطر می اندازند. شاید دلیل اصلی این امر نامطلعی و نبود آموزش های ضروری است. بسیاری از مردم بر این باورند وقوع سیل در این فصل سال ممکن نیست و به همین خاطر هشدار ها را جدی نگرفته و در مسیل ها اتراق کردند و با این سهل انگاری جانشان را از دست دادند یا متحمل خسارت شدند.

درباره چرایی وقوع سیل در این فصل سال با بهلول علی جانی، استاد جغرافیای طبیعی دانشگاه خوارزمی و بنیان گذار اقلیم شناسی سینوپتیک در ایران تبادل نظر نموده ایم که در ادامه می خوانید:

دکتر علی جانی با اشاره به موقعیت جغرافیایی ایران در این باره شرح داد: کشور ما هم می تواند از بارش های تابستانی بهره مند گردد هم بارش های زمستانی، ولی بیشتر بارش ها در ایران در زمستان و دوره سرد سال است. این بارش ها که به آن ها سیستم های منطقه معتدله می گوییم از طرف اروپا می آید و رطوبت را از مدیترانه می آورد و سبب بارش باران می گردد.

سامانه بارشی مونسون یا بارش های موسمی چیست؟

علی جانی اضافه کرد: در فصل تابستان معمولا ایران خشک است، اما نباید فراموش کنیم در فصل گرم سال هم وقتی شرایط مساعد باشد، از طرف جنوب شرقی یعنی از اقیانوس هند رطوبت به ایران می رسد و باران رخ می دهد. رطوبتی که از اقیانوس هند می آید بسیار زیاد است و هوا هم گرم است در نتیجه اگر بارشی در تابستان رخ دهد، بارش هایی شدید و سنگین خواهد بود.

این استاد دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این که آیا این بارش های تابستان همان سامانه بارشی مونسون است گفت: بله این بارش ها همان سامانه بارشی مونسون است که در فارسی به آن بارش های موسمی می گوییم که از اقیانوس هند وارد ایران می شوند.

چرایی وقوع بارش های سنگین در فصل تابستان

او درباره دلیل وقوع این سامانه در تابستان تشریح کرد: این پدیده کم اتفاق می افتد، اما هرچند سال یک بار روی می دهد مثل بارش هایی که در مرداد سال 1366 در تهران رخ داد و منجر به وقوع سیل هولناکی شد. سال جاری هم همان شرایط تابستان 1366 در حال وقوع است؛ سامانه ای که این بارش ها را ایجاد می نماید ار اقیانوس هند آمده و شرایط اتمسفر ایران آماده شده است.

یعنی این که معمولا در تابستان ها در بالای ایران سامانه پرفشاری وجود دارد که نمی گذارد هوا صعود کند، ولی الان آن سامانه پرفشار عقب نشینی نموده و به طرف عربستان رفته است درنتیجه هوای گرم و مرطوب موسمی وارد ایران شده است و همان طور که پیش بینی می شد تا تهران هم نفوذ کرد و موجب وقوع سیل شد علاوه بر تهران به قم هم رسیده است، اما پیش بینی می گردد از دامنه البرز عبور نکند و متوقف گردد.

بنیان گذار اقلیم شناسی سینوپتیک در ایران گفت: این پدیده بار ها در کشور ما اتفاق افتاده است منتها پدیده هرساله نیست و، چون مردم و حتی مدیریت کشور هم به این اتفاق عادت ندارند پس آمادگی لازم را هم ندارند و درنتیجه با این اتفاق ها روبه رو می شویم.

دلایل جاری شدن سیل در ایران

علی جانی درخصوص این که چرا این بارش ها به سیل تبدیل می گردد شرح داد: دلیل این که این بارش ها به سیل منجر می گردد این است که سال ها در کشور ما خشکسالی بوده، پوشش گیاهی مناسبی نداریم و خاک خشک است و آب این باران ها به سرعت جاری می گردد و باعث وقوع حوادثی می گردد که در چند روز گذشته در جنوب کشور شاهد بودیم و از دیشب هم در تهران.

او اضافه کرد: پوشش گیاهی مناسب بارانی که می بارد را نگه می دارد و باعث می گردد میزان زیادی از این باران در خاک نفوذ کند به همین خاطر است که در جنگل ها خیلی کم سیل رخ می دهد، چون پوشش گیاهی جلوی جاری شدن آب را می گیرد، اما الان مخصوصا در نواحی جنوبی، چون پوشش گیاهی کم است بارش باران موجب جاری شدن سیل می گردد.

بارش ها تا کی ادامه دارد؟

این استاد دانشگاه خوارزمی درباره مدت زمان فعالیت این سامانه در ایران بیان نمود: هر سامانه ای که وارد می گردد اوج می گیرد و بعد کم کم عقب نشینی می نماید بنابراین این بارش ها چند روزی ادامه دارد و پیش بینی می گردد در هفته آینده قطع گردد. در تهران که در روز های شروع هفته بارش ها به سرانجام می رسد، اما در جنوب ممکن است دیرتر بارش ها قطع گردد، ولی از شدت آن کاسته می گردد.

لزوم مطلعی بخشی به مردم در مواجهه با حوادث طبیعی

علی جانی با اشاره به این که این اتفاق ها بلا و مصیبت نیست، گفت: بارندگی در این فصل در واقع ویژگی کشور ماست به همین خاطر مسئولان و مردم باید با توجه به ویژگی های طبیعی آماده باشند. آنچه در این حوادث ما را غافلگیر می نماید این است که وقوع حوادثی از این دست ممکن است 50 سال یک بار رخ دهد، اما این نباید باعث گردد مسئولان از آن غافل باشند و مردم هم نباید هشدار ها را نادیده بگیرند.

او اضافه کرد: در سیل استهبان شاهد حوادث غم انگیزی بودیم که نشان دهنده نامطلعی و آموزش ندیدن مردم است. چرا مردم باید در مسیل بنشینند درواقع باید پرسید چرا به مردم این آموزش و مطلعی را نداده ایم که هرگز نباید در مسیل ها بنشینند؟ مردم باید بدانند حتی اگر آفتابی باشد نباید در مسیل ها بنشینند و به یاد داشته باشند بارش های تابستانه خبر نمی دهد هوا آفتابی است، اما یکباره ابری در آسمان پیدا می گردد و رگباری رخ می دهد و منجر به وقوع سیل می گردد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: مشکل این است مردم باور ندارند ممکن است در تابستان هم سیل رخ دهد. به یاد داشته باشید جایی که یک بار از آن آب آمده احتمال این که باز هم از آنجا آب بیاید خیلی زیاد است بنابراین جایی که مسیل است احتمال جاری شدن سیل بسیار زیاد است مخصوصا در بهار و تابستان. در زمستان باران آرام آرام می بارد و به همین خاطر آمادگی بیشتری وجود دارد، اما در بهار و تابستان باران به یکباره می بارد و ممکن است در برخی منطقه ها وقوع یک رگبار منجر به بروز سیل گردد.

علی جانی با تاکید بر این که کشور ما فرهنگسازی لازم دارد و باید مردم را درباره این حوادث مطلع کنیم، گفت: در بهار و تابستان هرگز در مسیل ها اتراق نکنید و جایی بالاتر از مسیل ها بنشینید. نکته دیگر این که هرگز تصور نکنید خودرو در هنگام وقوع سیل مکان امنی است و فرد را از آسیب دور نگه می دارد باید بدانید میزان کمی آب می تواند خودرو را با خود ببرد و راننده قادر به کنترل آن نخواهد بود مثل همین تصاویر تلخی که چند روز گذشته در استهبان دیدیم.