چرا ساز دوتار ترکمن ها کوچک شد؟ - وبلاگ غزل

به گزارش وبلاگ غزل، خبرنگاران: یک دوتارنواز گفت: در دوره ای که تنگناها بر موسیقی ترکمن بالا گرفته بود، هنرمندان، ساز دوتارشان را بسیار کوچک تر از شکل فعلی آن می ساختند تا بتوانند آن را در لباس خود مخفی نمایند و از گزند ماموران حکومتی به دور باشند.

به گزارش ایرنا، جشنواره موسیقی نواحی، پانزدهمین دوره خود را با برگزاری 2 نشست پژوهشی در شهر گرگان شروع کرد و اجرای گروه های موسیقی نیز از بعداز ظهر شروع شد. آنالیز اشتراکات موسیقایی ایران با حوزه آسیای میانه، نخستین نشست پژوهشی این دوره از جشنواره و به عنوان شروعگر این رویداد موسیقایی در دامنه های جنگل های زرد و سبز ناهارخوران برگزار گردید.

هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی نواحی، کارشناس این نشست بود اما پیش از صحبت های او، محمدعلی مرآتی دبیر پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی، شرح داد که این نشست ها، با نگاه به تجربه های موسیقایی در جغرافیای ایران فرهنگی و فراتر از مرزهای مرسوم سیاسی، برگزار می گردد و گفتمان موسیقایی با توجه به سنت های فرهنگی در این بازه جغرافیایی انجام خواهد شد اما هوشنگ جاوید، در صحبت های خود به قدمت تاریخی سازهای حماسی همانند سنتور و سرنا اشاره نمود و گفت که این سازها در دوره حکومت ساسانیان در ایران، به بلوغ رسیده بود و به عنوان ساز رزم در میدان جنگ استفاده می شد.

وی بعلاوه در بخش دیگری از صحبت های خود، به اجرای همخوانی یا کُرال اشاره نمود که یک سنت باستانی در ایران بوده و به نظر می رسد موسیقی کُر در کلیسا، برگرفته یا تحت تاثیر آوازهای زرتشتیان ایران در معابدشان باشد. سنت سقاخوانی، یکی دیگر از نشانه های قدمت موسیقایی در بخش آوازی است که جاوید به آن اشاره نمود و گفت که این سنت، هم اکنون نیز در منطقه ها مختلف کاشان به صورت چندصدایی اجرا می گردد که نشان از تاثیرگذاری انواع موسیقی ایرانی بر جغرافیای دیگر است.

این پژوهشگر بعلاوه بر این موضوع تاکید نمود که ارتقای فرهنگی در یک کشور زمانی رخ می دهد که به بخش پژوهش توجه ویژه گردد. هم اکنون در جای جای کشور، نغمه های ناشناخته زیادی وجود دارد که با یاری پژوهشگران و دلسوزان موسیقی نواحی می گردد اینها را شناسایی کرد و بر غنای فرهنگی کشور اضافه نمود.

اما نشست دوم روز نخست پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی، به موضوع دوتار در آسیای میانه مربوط می شد. عبدالمجید رژیم دوتار نواز ایرانی است که بیش از چهار دهه در کشور ترکمنستان به قصد آموزش، یادگیری و ترویج موسیقی ترکمنی، ساکن شده است. او در ابتدای صحبت هایش این نظریه را بیان نمود که براساس پژوهش هایش، ساز دوتار قدمت پنج هزار ساله دارد. سپس به سیر تاریخی این ساز و تغییرات در ساختمان نیز اشاره نمود.

در دوره ای که تنگناها بر موسیقی ترکمن بالا گرفته بود، هنرمندان این عرصه، ساز دوتارشان را بسیار کوچک تر از شکل فعلی آن می ساختند تا بتوانند آن را در لباس خود مخفی نمایند و از گزند ماموران حکومتی، دور باشند اما به تعبیر یکی از بزرگان موسیقی ترکمن، زمانی که دوتار آزاد شد، میزان و شکل دوتار نیز به سابق برگشت.

عبدالمجید رژیم بعلاوه درباره آثاری که از گذشته موسیقی ترکمن به جای مانده، گفت که بر اساس پژوهش هایش، توانسته است 438 آهنگ را که با ساز دوتار نواخته می گردد شناسایی کند. این آهنگ ها، آثاری مردمی هستند و تعبیر خلق سازگاری را برای آنها به کار برد. این نوازنده ترکمن، بعلاوه بیان نمود که به علت مهاجرت گسترده ترکمن ها در طول تاریخ، بسیاری از نغمه ها و دستاوردهای موسیقایی آنان به فراموشی سپرده شده است.

پانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران با حمایت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وسیله انجمن موسیقی ایران و همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان از امروز تا 27 آبان ماه در گرگان برگزار می گردد.